حفاظت از سازه‌ها در برابر رطوبت و نم، از دیرباز دغدغه انسان بوده است، قیرگونی به عنوان روشی سنتی و دیرینه برای عایق‌بندی رطوبتی از دیرباز در ایران و سایر نقاط جهان مورد استفاده قرار می‌گرفته است. حال ممکن است از خود بپرسید قیر گونی چیست؟ درواقع تکنولوژی قیرگونی یکی از ابزارهای حیاتی در صنعت ساخت و ساز است که به طور گسترده در آب‌بندی سازه‌ها، حفاظت از سطوح، و کنترل رطوبت مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش سنتی و دیرینه برای عایق‌بندی رطوبتی، از دیرباز در ایران و سایر نقاط جهان مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
قیرگونی چیست؟
قیرگونی یک فرآیند است که در آن از موادی مانند قیر و امولسیون‌های پلیمری برای عایق‌کاری و آب‌بندی سطوح استفاده می‌شود. این فرآیند به عنوان یک نوع غایق رطوبتی عمل می‌کند و معمولاً در صنایع ساختمانی و عمرانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف اصلی قیرگونی، جلوگیری از نفوذ آب و رطوبت به سطوح مختلف، حفظ و نگهداری از سازه‌ها، و جلوگیری از خرابی و تخریب زودرس آنها است. این فرآیند می‌تواند به طور گسترده در ساختمان‌ها، راه‌ها، پل‌ها، تونل‌ها، و سایر سازه‌های عمرانی به کار رود.
مواد قیرگونی
در گذشته قیرگونی فقط از قیر و گونی تشکیل می‌شد و به روش‌های سنتی مورد استفاده قرار می‌گرفت با گذشت زمان این و پیشرفت در صنعت عایق سازی موارد دیگری نیز به این عایق رطوبتی افزوده شد که در ادامه به آنها می‌پردازیم:
- قیر: قیر یک ماده چسبنده و لزج است که از تقطیر نفت خام به دست می‌آید. این ماده در فرآیند قیرگونی به عنوان ماده اصلی استفاده می‌شود.
- امولسیون‌های پلیمری: این امولسیون‌ها حاوی پلیمرهای مختلفی هستند که با قیر مخلوط می‌شوند تا عملکرد عایقی و آب‌بندی سطوح را بهبود بخشند.
- مواد روان‌کننده و حلال‌ها: رای تسهیل در تراکم و پخش قیر، مواد روان‌کننده مانند گازوئیل و مواد حلال استفاده می‌شوند.
- مواد افزودنی: به منظور بهبود خصوصیات فیزیکی و شیمیایی قیرگونی، مواد افزودنی مانند مواد مقاومت‌دهنده در برابر UV، مواد حاوی فیبر، و مواد ضد‌یخ ممکن است به فرمولاسیون اضافه شوند.
این مواد در کنار یکدیگر استفاده می‌شوند تا فرآیند قیرگونی بهبود یابد و عملکرد بهتری ارائه دهد.
نکات اجرایی قیر گونی
برای اجرای فرآیند قیرگونی به عنوان یک فرآیند حیاتی در ساخت و ساز، تعدادی نکات اجرایی مهم وجود دارد که به آنها توجه شود:
- آماده‌سازی سطح: سطحی که قرار است قیرگونی شود باید به طور کامل تمیز و خشک باشد. هر گونه گرد و غبار، چربی یا مواد آلوده دیگر باید از روی سطح حذف شود.
- استفاده از تجهیزات مناسب: استفاده از تجهیزاتی مانند آب‌رسان‌ها، برس‌ها، و ماشین‌های نصب قیرگونی که به طور حرفه‌ای طراحی شده‌اند، می‌تواند به بهبود عملکرد و کیفیت قیرگونی کمک کند.
- توجه به نرخ ریزش و ضخامت لایه: نرخ ریزش قیر و ضخامت لایه‌های قیرگونی باید مطابق با استانداردهای مشخص و نیازهای سازه مشخص شود تا عملکرد بهینه به دست آید.
- اطمینان از تهویه مناسب: در صورت استفاده از قیرگونی در فضاهای بسته یا داخلی، اطمینان از تهویه مناسب فضا برای جلوگیری از تماس مستقیم با بخارات قیر بسیار حیاتی است.
- پوشش و محافظت: پس از اعمال قیرگونی، سطوح باید به درستی پوشش داده شده و از آسیب‌های محتمل مانند نور UV، آب و حرارت محافظت شود.
مزایا و معایب قیرگونی
قیرگونی روشی سنتی برای عایق‌بندی است که مزایا و معایب خاص خود را دارد، در ادامه به مزایا و معایب این نوع عایق‌کاری می‌پردازیم:
مزایای قیرگونی:
- اجرای آسان: قیرگونی به نسبت ایزوگام نیاز به تخصص و تجهیزات کمتری دارد و می‌توان آن را به صورت دستی نیز اجرا کرد.
- مصالح قابل دسترس: قیر و گونی به راحتی در دسترس هستند و می‌توان آنها را از مصالح فروشی‌ها تهیه کرد.
- مناسب برای فضاهای کوچک: قیرگونی برای عایق‌بندی فضاهای کوچک مانند حمام و توالت مناسب است.
- قیمت مناسب: قیرگونی به نسبت ایزوگام قیمت پایین‌تری دارد.
معایب قیرگونی:
- خطرناک بودن: قیر در دمای بالا ذوب می‌شود و می‌تواند باعث سوختگی شود.
- پوسیدگی: قیر به مرور زمان پوسیده می‌شود و نیاز به ترمیم یا تعویض دارد.
- پارگی: قیرگونی در اثر نشست‌های احتمالی سازه ساختمانی ممکن است پاره شود.
- عدم انعطاف‌پذیری: قیرگونی در برابر تغییرات دمایی انعطاف‌پذیری کمی دارد و ممکن است ترک بخورد.
- بوی نامطبوع: قیر بوی نامطبوعی دارد که ممکن است برای برخی افراد آزاردهنده باشد.
- آلودگی محیط زیست: قیرگونی می‌تواند باعث آلودگی محیط زیست شود.
ویژگی‌های قیرگونی مرغوب
برای اجرای قیرگونی مرغوب نیاز است از مواد اولیه مرغوب استفاده کرد، همچنین مراحل اجرای قیرگونی باید به شیوه اصولی و بهترین نحو انجام شود. در ادامه ویژگی‌های قیرگونی مرغوب را بررسی می‌کنیم:
- سطح آن باید صاف و یکنواخت باشد و هیچگونه حفره یا نقصی در آن وجود نداشته باشد.
- باید به طور کامل به سطح مورد نظر چسبیده باشد و هیچگونه جداشدگی یا تاول در آن مشاهده نشود.
- گونی مورد استفاده در آن باید کاملاً صاف و بدون پارگی یا نقص باشد.
- باید به طور کامل از نفوذ رطوبت به سطح مورد نظر جلوگیری کند.
- باید در برابر تغییرات دمایی مقاوم باشد و در اثر گرما یا سرما دچار ترک خوردگی یا پوسیدگی نشود.
- باید عمر طولانی داشته باشد و نیاز به تعمیرات یا تعویض زودهنگام نداشته باشد.
کاربردهای قیرگونی
قیرگونی به عنوان یک روش برای عایق‌بندی رطوبتی در موارد مختلفی کاربرد دارد. برخی از کاربردهای رایج قیرگونی عبارتند از:
عایق‌بندی پشت‌بام:
رایج‌ترین کاربرد قیرگونی، عایق‌بندی پشت‌بام‌ها برای جلوگیری از نفوذ رطوبت به داخل ساختمان است. قیرگونی به دلیل مقاومت بالا در برابر آب و رطوبت، انتخابی مناسب برای عایق‌بندی پشت‌بام‌ها در مناطق مختلف آب و هوایی است.
عایق‌بندی پی ساختمان:
برای جلوگیری از نفوذ رطوبت به داخل پی ساختمان و ایجاد نم و رطوبت در دیوارها، از قیرگونی استفاده می‌شود. قیرگونی به عنوان یک عایق رطوبتی، از پی ساختمان در برابر رطوبت موجود در خاک محافظت می‌کند.
عایق‌بندی دیوارها:
قیرگونی می‌تواند برای عایق‌بندی دیوارهای خارجی و داخلی ساختمان در برابر رطوبت و نم استفاده شود. این روش عایق‌بندی به ویژه در حمام، سرویس بهداشتی و آشپزخانه که رطوبت بیشتری وجود دارد، کاربرد دارد.
عایق‌بندی استخر:
برای جلوگیری از نفوذ آب به داخل و خارج استخر و همچنین حفظ کیفیت آب، از قیرگونی استفاده می‌شود. قیرگونی به عنوان یک عایق رطوبتی، از استخر در برابر رطوبت و ترک خوردگی محافظت می‌کند.
عایق‌بندی کانال‌های آب:
برای جلوگیری از نفوذ آب به داخل و خارج کانال‌های آب و همچنین حفظ کیفیت آب، از قیرگونی استفاده می‌شود. قیرگونی به عنوان یک عایق رطوبتی، از کانال‌های آب در برابر رطوبت و ترک خوردگی محافظت می‌کند.
عایق‌بندی مخازن آب:
برای جلوگیری از نفوذ آب به داخل و خارج مخازن آب و همچنین حفظ کیفیت آب، از قیرگونی استفاده می‌شود. قیرگونی به عنوان یک عایق رطوبتی، از مخازن آب در برابر رطوبت و ترک خوردگی محافظت می‌کند.
عایق‌بندی لوله‌های آب و فاضلاب:
برای جلوگیری از نفوذ آب به داخل و خارج لوله‌های آب و فاضلاب و همچنین جلوگیری از هدر رفتن آب، از قیرگونی استفاده می‌شود. قیرگونی به عنوان یک عایق رطوبتی، از لوله‌های آب و فاضلاب در برابر رطوبت و پوسیدگی محافظت می‌کند.
قیمت قیرگونی
قیمت قیرگونی به عوامل مختلفی مانند نوع آن (تک لایه، دو لایه یا سه لایه)، متراژ، محل اجرا (سقف، سرویس بهداشتی، آشپزخانه و …)، کیفیت مصالح (قیر و گونی) و دستمزد اجرای آن بستگی دارد.
با توجه به قیمت و کیفیت بالای قیرگونی در صورت اجرای صحیح آن ممکن است در ذهن برخی از افراد این سوال پیش آید که قیرگونی چیست؟ درواقع قیرگونی روشی سنتی و مقرون به صرفه برای عایق‌بندی رطوبتی است که با وجود قدمت زیاد، هنوز هم به عنوان یکی از رایج‌ترین روش‌های عایق‌بندی در ایران و بسیاری از کشورهای دیگر به کار می‌رود. این روش با استفاده از قیر و گونی، سطح مورد نظر را در برابر نفوذ رطوبت محافظت می‌کند.